Tin Tức

Hội nghị thường niên IFFO 2025: Ngành bột cá hướng tới phát triển bền vững và hợp tác toàn cầu

(vasep.com.vn) Hội nghị thường niên năm 2025 của Tổ chức Bột cá và Dầu cá Thế giới (IFFO) diễn ra trong ba ngày từ 20-22/10/2025 tại Madrid (Tây Ban Nha) và Tokyo (Nhật Bản), quy tụ gần 300 đại biểu đến từ hơn 30 quốc gia. Sự kiện tập trung thảo luận về các xu hướng cung cầu bột cá, tác động của thị trường thế giới, các quy định mới trong vận chuyển hàng hải, và vai trò của bột cá trong dinh dưỡng thủy sản cũng như sức khỏe con người.

Ngày đầu tiên: Tác động của thương mại và quy định toàn cầu

Mở đầu chương trình, Chủ tịch IFFO Egil Magne Haugstad nhấn mạnh rằng bột cá vẫn giữ vai trò trung tâm trong chuỗi giá trị dinh dưỡng toàn cầu, dù đối mặt với nhiều thách thức từ biến động thương mại, chính sách thuế và môi trường. Ông kêu gọi các nước duy trì hệ thống thương mại ổn định và có quy định rõ ràng để thúc đẩy giá trị của bột cá trên toàn thế giới.

Tổng Giám đốc IFFO Petter Martin Johannessen chia sẻ rằng các nghiên cứu khoa học đã chứng minh bột cá và dầu cá vẫn là nền tảng dinh dưỡng cho nuôi trồng thủy sản hiện đại, cung cấp amino acid thiết yếu, vitamin, khoáng chất và omega-3 – góp phần quan trọng cho sức khỏe con người thông qua hải sản. “Thủy sản không chỉ là nguồn thực phẩm, mà còn là nguồn dinh dưỡng tốt cho sức khỏe toàn cầu,” ông nói.

Ở góc độ thị trường, chuyên gia Carlos Mera từ Rabobank phân tích rằng căng thẳng thương mại và chính sách thuế giữa các nền kinh tế lớn đang ảnh hưởng mạnh đến giá nông sản, trong đó có nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi. Khi Mỹ tăng cường sử dụng dầu thực vật cho nhiên liệu sinh học, giá các loại nguyên liệu khác – bao gồm bột cá – sẽ tiếp tục biến động.

Bổ sung nguyên liệu mới và thách thức môi trường

Bổ sung cho bột cá, ông Steven Barbosa (Hiệp hội quốc tế về côn trùng làm thực phẩm và thức ăn – IPIFF) cho biết protein từ côn trùng đang dần trở thành nguyên liệu thay thế tiềm năng trong thức ăn thủy sản, dù tỷ trọng còn nhỏ (ước dưới 1% sản lượng thức ăn thủy sản hiện nay). Ông nhấn mạnh, “Ngành côn trùng không thể phát triển nếu không hợp tác cùng ngành bột cá. Hai ngành này bổ sung chứ không thay thế lẫn nhau.”

Một nghiên cứu khác của GS. Tufan Eroldogan (ĐH Cukurova, Thổ Nhĩ Kỳ) chỉ ra rằng hầu hết các mẫu bột cá thương mại toàn cầu đều chứa hàm lượng vi nhựa nhất định, phản ánh mức độ ô nhiễm nhựa trong môi trường biển. Ông kêu gọi tăng cường nghiên cứu để đánh giá tác động của vi nhựa đối với sinh vật thủy sinh và sức khỏe con người.

Cuối ngày, Giám đốc kỹ thuật IFFO Brett Glencross trình bày cập nhật mới về quy định vận chuyển của Tổ chức Hàng hải quốc tế (IMO). Theo đó, từ năm 2025, bột cá nằm trong nhóm hàng hóa “có nguy cơ tự sinh nhiệt”, phải tuân thủ quy định mới về chất chống oxy hóa (tocopherol 250 ppm). Quy định thống nhất toàn cầu về vận chuyển sẽ có hiệu lực đầy đủ từ năm 2026, giúp giảm rủi ro cháy nổ và đảm bảo an toàn hàng hải.

Ngày thứ hai: Vai trò của bột cá trong chuỗi giá trị thủy sản toàn cầu

Ông Audun Lem, Phó Giám đốc Vụ Thủy sản và Nuôi trồng của FAO, cho biết sản lượng nuôi trồng thủy sản thế giới đã vượt khai thác tự nhiên lần đầu tiên trong lịch sử, đạt hơn 91 triệu tấn năm 2022. Tuy nhiên, để duy trì mức tiêu thụ thủy sản hiện nay đến năm 2050, thế giới cần tăng thêm ít nhất 22% nguồn cung. Tại châu Phi, mức tăng cần tới 74%.

FAO cũng ghi nhận rằng 89% sản lượng khai thác hiện nay được sử dụng trực tiếp cho tiêu dùng người, phần còn lại chủ yếu được chế biến thành bột cá. Đáng chú ý, hơn 1/3 sản lượng bột cá và một nửa sản lượng dầu cá hiện nay đến từ phụ phẩm – minh chứng cho hiệu quả ngày càng cao trong sử dụng tài nguyên.

Chuyên gia phân tích Ragnar Nystøyl (Kontali Analyse) cho biết ngành nuôi tôm và cá tra ở châu Á đang tăng trưởng, dù tốc độ chậm hơn trước do chi phí thức ăn tăng và yêu cầu môi trường khắt khe. Sản lượng cá hồi Đại Tây Dương dự kiến tăng 6-7% năm 2025, trong khi cá rô phi và tôm thẻ chân trắng vẫn dẫn đầu tại các thị trường châu Á và Mỹ Latinh.

Từ góc nhìn doanh nghiệp, bà Julia Mas Muñoz (De Heus Animal Nutrition) nhận định bột cá vẫn là nguyên liệu “chiến lược” trong thức ăn thủy sản nhờ tính dễ tiêu hóa, cân bằng amino acid và giàu khoáng chất, vitamin, phospholipid và omega-3. Tuy nhiên, giá cả biến động và yêu cầu chứng nhận bền vững ngày càng khắt khe khiến việc cung ứng bột cá chất lượng cao trở nên khó khăn hơn.

Thị trường Trung Quốc và châu Âu: Dấu hiệu phục hồi

Bà Maggie Xu, Giám đốc IFFO tại Trung Quốc, cho biết sản lượng bột cá trong nước giảm trong năm 2024 do nguồn nguyên liệu hạn chế và lợi nhuận thấp. Tuy nhiên, nhập khẩu bột cá từ Peru tăng mạnh, chiếm hơn 50% tổng lượng nhập khẩu, trong khi sản xuất từ phụ phẩm chiếm tới 29%. Dự kiến nhu cầu bột cá tại Trung Quốc sẽ tăng trở lại trong năm 2025 nhờ sản lượng nuôi trồng tăng 4,6% và sự phục hồi của ngành chăn nuôi heo.

Tại châu Âu, ông Javier Ojeda (Liên đoàn các nhà sản xuất thủy sản châu Âu – FEAP) cho rằng quy định môi trường khắt khe đang kìm hãm tốc độ mở rộng sản xuất. Tuy vậy, người tiêu dùng châu Âu ngày càng chú trọng đến nguồn gốc thức ăn và phúc lợi động vật, mở ra cơ hội cho bột cá được chứng nhận bền vững và truy xuất nguồn gốc.

Ở lĩnh vực thức ăn thú cưng, ông Robert Reynolds (C&D Foods) cho biết nhu cầu sử dụng bột cá và dầu cá làm nguồn protein cao cấp đang tăng, đặc biệt trong các sản phẩm “cao cấp hóa” hướng đến người tiêu dùng trẻ. Tuy nhiên, chi phí chứng nhận sản phẩm bền vững vẫn là rào cản lớn.

Ngày thứ ba: Dinh dưỡng, vận chuyển và hướng đi mới cho ngành bột cá

Phần cuối của hội nghị tập trung vào xu hướng phát triển của thị trường bột cá, dầu cá và omega-3.

Ông Enrico Bachis, Giám đốc nghiên cứu thị trường IFFO, cho biết xuất khẩu bột cá toàn cầu năm 2024 tăng so với năm trước, nhờ sản lượng phục hồi tại Peru, Chile, Ấn Độ và Scandinavia. Trung Quốc chiếm gần 50% lượng nhập khẩu, tiếp theo là Na Uy, Nhật Bản và Thổ Nhĩ Kỳ. Ngành nuôi trồng thủy sản tiêu thụ tới 91% tổng lượng bột cá, trong đó cá chép chiếm 41%, giáp xác 25% và cá nước ngọt khác tăng tỷ trọng.

Trong khi đó, ông Hikaru Kondo (Kanematsu, Nhật Bản) cho biết nhu cầu bột cá ở Nhật Bản duy trì ổn định 10 năm qua, chủ yếu phục vụ nuôi trồng (72%). Nhật Bản ưa chuộng bột cá có độ đậm đặc cao từ Peru, đồng thời đang tăng nhập khẩu từ Ấn Độ và Oman.

Tại châu Á, TS. Olivier Decamp (INVE Aquaculture) cho rằng ngành tôm đang bước vào giai đoạn phục hồi sau năm 2023 khó khăn. Ông nhấn mạnh: “Ngành cần đầu tư vào dinh dưỡng sớm, nâng cao hiệu suất theo hướng bền vững và giảm chi phí bệnh tật.”

Ở phần logistics, ông Thue Barfod (A.P. Moller-Maersk) nhận định chuỗi cung ứng bột cá toàn cầu đang đối mặt nhiều rủi ro từ xung đột, thay đổi tuyến vận chuyển và thuế quan. Maersk đang đầu tư mạnh vào số hóa và các cảng trung chuyển mới nhằm tăng hiệu quả và giảm rủi ro gián đoạn.

Bên cạnh đó, TS. Brett Glencross và bà Véronique Jamin trình bày hoạt động của Chương trình Roundtable về bột cá toàn cầu, thúc đẩy minh bạch, truy xuất nguồn gốc và các dự án cải thiện nghề cá tại Ấn Độ, Thái Lan và Việt Nam. Các nghiên cứu về đánh giá vòng đời (LCA) do IFFO và Viện GFLI thực hiện đang giúp ngành hiểu rõ hơn về dấu chân môi trường của bột cá và hướng tới tiêu chuẩn hóa dữ liệu toàn cầu vào năm 2026.

Hướng tới một chuỗi cung ứng bột cá minh bạch và bền vững

Kết thúc hội nghị, Tổng Giám đốc IFFO Petter Johannessen khẳng định thông điệp trung tâm của toàn sự kiện: “Ngành bột cá đang chuyển mình từ tư duy truyền thống sang phát triển có trách nhiệm. Sự hợp tác giữa các quốc gia, doanh nghiệp và nhà quản lý là chìa khóa để xây dựng hệ thống thực phẩm bền vững cho tương lai.”

Ông nhấn mạnh, bột cá không chỉ là nguyên liệu cho thức ăn thủy sản, mà còn là cầu nối giữa nguồn tài nguyên biển, công nghệ dinh dưỡng và sức khỏe con người – một mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái thực phẩm toàn cầu.